Thị trường Việt Nam đang chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt của hơn 40 ví điện tử và được đánh giá đang trong giai đoạn bùng nổ. Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam đang trong cuộc đua trở thành nền kinh tế không tiền mặt cũng như những tác động từ cuộc cách mạng 4.0 và Đại dịch covid-19 đã góp phần làm thay đổi thói quen kinh doanh và thanh toán tiêu dùng của người Việt Nam.
Trong bốn năm qua (từ tháng 10/2018 đến tháng 10/2022), số lượng người dùng ví điện tử đã tăng một cách ấn tượng: từ 12.3 lên 41.3 triệu (tăng 330%). Ước tính vào tháng 7/2024, thị trường ví điện tử Việt Nam sẽ có 50 triệu người dùng hoạt động, 100 triệu người dùng vào tháng 5/2026 và 150 triệu người dùng vào tháng 7/2030. Lượng giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt trong 11 tháng đầu năm 2022 cũng tăng 85.6% so với cùng kỳ.
Theo dự báo, với tốc độ tăng trưởng kép lên tới 30.2%/năm trong giai đoạn 2020-2027, thị trường thanh toán qua di động tại Việt Nam có thể cán mốc 2.7 nghìn tỷ USD vào năm 2027. Bên cạnh tốc độ tăng trưởng, khoảng trống thị trường tính đến thời điểm hiện tại cũng là một yếu tố đầy hứa hẹn cho các doanh nghiệp gia nhập cuộc chơi.
Theo báo cáo Chỉ số Thanh toán mới của Mastercard, trong năm 2022, 94% người tiêu dùng tại Việt Nam đã sử dụng ít nhất một phương thức thanh toán kỹ thuật số và 60% trong số đó sử dụng ví điện tử bằng thao tác trên điện thoại thông minh. Người tiêu dùng cũng dự định sẽ sử dụng ví điện tử nhiều hơn trong tương lai, 77% cho biết sẽ sử dụng ví điện tử trên điện thoại thông minh thường xuyên hơn trong năm tới.
Cuộc đua “đốt tiền” của các đại gia trong lĩnh vực ví điện tử
Bên cạnh các “ông lớn” như MoMo, VNPAY, Moca, ShopeePay, ZaloPay, Payoo, thị trường ví điện tử đang ngày một sôi động khi có sự gia nhập của hàng loạt các “tân binh” như VinID, SenPay, MobiFone Pay, eM, SmartPay, G-Pay,...Tính đến cuối năm 2021, gã kỳ lân MoMo chiếm ưu thế khi thu hút tới 56% dân số Việt Nam sử dụng. Kế đến là ShopeePay với 17%, ZaloPay 14%, ViettelPay 8%, còn lại là Moca và VNPT Pay chỉ còn lần lượt 2% và 1%.
VNPay
Cuộc chơi “đốt tiền” ngày càng trở nên khốc liệt hơn khi VNPay thông báo nhận được khoản đầu tư 250 triệu USD từ General Atlantic, Dragoneer Investment Group, Paypal Ventures,... vào cuối tháng 7/2021. Đây không chỉ là sự cạnh tranh giữa các ví điện tử với nhau mà còn là sự cạnh tranh giữa ví điện tử và các dịch vụ tương tự từ các ngân hàng và công ty viễn thông.
VNPay với thế mạnh của nền tảng cổng thanh toán điện tử sở hữu mạng lưới đối tác liên kết thanh toán “đáng nể” thì đầu tháng 12/2022 VNPay đã công bố hợp tác với nhà bán lẻ hàng đầu Việt Nam là Saigon Co.op để mở rộng tệp khách hàng.
Trong những năm gần đây, tình hình kinh doanh của doanh nghiệp khá khả quan khi ghi nhận tốc độ tăng trưởng dương về cả doanh thu và lợi nhuận sau thuế. Cụ thể, doanh thu của ông trùm này đạt hơn 22 nghìn tỷ đồng vào cuối năm 2021, tăng gấp 4 lần so với thời điểm năm 2017. Sau khi chững lại vào năm 2019, lợi nhuận sau thuế của VNPay bắt đầu tăng trưởng trở lại và đạt gần 320 tỷ đồng vào năm 2021, tăng 87% so với năm 2020.
Momo
Cuối năm 2021, sau khi công bố hoàn thành vòng gọi vốn thứ năm (series E) với số tiền huy động khoảng 200 triệu USD, MoMo chính thức trở thành một trong bốn thành viên của câu lạc bộ startup kỳ lân Việt Nam.
Sau khi trở thành “kỳ lân” Momo từng bước chuyển mình thành “cá mập” khi quyết định thành lập Quỹ đầu tư Đổi mới Sáng tạo MoMo và rót tiền vào hàng loạt startup. Thương vụ đầu tiên của MoMo là mua lại toàn bộ quyền sở hữu trí tuệ của Pique startup ra đời năm 2017. Sau thành công từ thương vụ thâu tóm Pique, Momo tiếp tục đầu tư vào startup Nhanh.vn - Phần mềm quản lý bán hàng đa kênh với hơn 80 nghìn chủ shop đang hoạt động.
Doanh thu của Momo tăng đều trong giai đoạn 2019-2021. Theo đó, doanh thu năm 2021 của ví điện tử này đạt hơn 7.3 nghìn tỷ đồng (tăng 20% so với năm 2020). Tuy nhiên, đến nay Momo vẫn chưa có lãi. Kết thúc năm 2021, mức lỗ của công ty lên tới hơn 880 tỷ đồng.
Foxpay
Sau hơn 20 năm cung cấp hạ tầng viễn thông và dịch vụ trực tuyến, Công ty Cổ phần Viễn thông FPT (FPT Telecom) chính thức phát triển ngành nghề kinh doanh mới, đó là cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán. Với mong muốn đem đến một giải pháp tài chính số thông minh, an toàn, đáp ứng tốt nhất nhu cầu khách hàng. Giải pháp tài chính số này mang tên Foxpay.
Tháng 12/2020, hệ thống Foxpay được Hội đồng Tiêu chuẩn Bảo mật (PCI Security Standards Council) cấp Chứng nhận Bảo mật quốc tế PCI DSS (Payment Card Industry Data Security Standard) cấp độ 1 - cấp độ cao nhất dành cho Nhà cung cấp Dịch vụ trung gian thanh toán. Foxpay là một trong số ít trung gian thanh toán đạt được chứng nhận Bảo mật quốc tế PCI DSS ở cấp độ này.
Kết quả kinh doanh của doanh nghiệp cũng khá ấn tượng, khi mang về hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm. Năm 2021, doanh thu của ví điện tử này đạt gần 6.4 nghìn tỷ đồng, tăng nhẹ 4.3% so với năm 2020. Cùng với đó là sự tăng trưởng về lợi nhuận sau thuế. Theo đó, năm 2021 doanh nghiệp mang về hơn 1.2 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 60% so với năm 2020.
ShopeePay
ShopeePay được đổi tên từ Airpay, là ví điện tử nằm trong hệ sinh thái Shopee-Now-Shopeepay. Việc đổi tên thành ShopeePay giúp tăng nhận diện thương hiệu cho ứng dụng nhờ sự phổ biến của sàn TMĐT Shopee.
ShopeePay đã và đang kết hợp với nhiều đối tác kinh doanh để đáp ứng đa dạng nhu cầu của người dùng. Cụ thể, ví ShopeePay được tích hợp sử dụng rộng rãi trong mua sắm, thanh toán, nạp điện thoại trên Shopee, chuyển tiền, đặt đồ ăn/thức uống trên ShopeeFood và các dịch vụ khác như mua vé máy bay, xe khách và đặt phòng khách sạn thông qua các đối tác của ShopeePay.
Theo báo cáo, năm 2021 ShopeePay đạt mức doanh thu gần 5.4 nghìn tỷ đồng, tăng gần 20% so với cùng kỳ năm 2021. Tuy nhiên, mặc cho doanh thu thuộc hàng khủng, ShopeePay vẫn lỗ gần 385 tỷ đồng, phần lớn là chi phí tiếp thị.
VNPT Pay
VNPT Pay là một trong những sản phẩm tiêu biểu của Tổng công ty Truyền thông (VNPT-Media). Từ ngày 2/3/2022 ứng dụng VNPT Pay đã được đổi thành VNPT Money. VNPT Money là hệ sinh thái thanh toán số qua ví điện tử, thẻ nội địa, thẻ quốc tế...đáp ứng nhu cầu thanh toán tiện lợi, an toàn và nhanh chóng cho hầu hết các nhu cầu hàng ngày.
Trong giai đoạn 2017-2021, doanh thu của công ty tăng liên tục từ 1.4 nghìn tỷ đồng (năm 2017) lên 4.2 nghìn tỷ đồng (năm 2021). Năm 2021 là năm đầu tiên mà VNPT-Media cán mốc doanh thu 4 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế năm 2021 lại có sự chững lại so với năm 2020. Theo đó, lợi nhuận của công ty này chỉ đạt gần 380 tỷ đồng, giảm 28% so với năm 2020.
Payoo
Payoo là ví điện tử thuộc sở hữu của Công ty Cổ phần Dịch vụ Trực tuyến Cộng đồng Việt (Viet Union). Đến nay, Payoo đã liên kết với gần 25.000 điểm trên toàn quốc, thanh toán gần 1.000 loại hóa đơn tiện ích khác nhau. Với lượng người dùng lớn và thường xuyên, tổng giá trị giao dịch qua Payoo đạt gần 100 nghìn tỷ VND/năm.
Khi đã thành công với thanh toán hoá đơn, Payoo quay trở lại chinh phục đối tác bán lẻ với các giải pháp thanh toán mới. Sau bán lẻ, Payoo cũng lấn sân thêm nhiều mảng mới. Tính đến nay, Payoo đã và đang phục vụ hầu hết các đối tác hàng đầu của rất nhiều lĩnh vực từ công nghệ, điện máy, siêu thị, cửa hàng tiện lợi, F&B, xe máy, nhà thuốc, chăm sóc sức khỏe, spa làm đẹp,…
Sau khi đạt mốc doanh thu hơn 3.2 nghìn tỷ đồng vào năm 2019, doanh thu của công ty này bắt đầu có dấu hiệu sụt giảm. Đến năm 2021, doanh thu của Payoo chỉ đạt 2.5 nghìn tỷ đồng, giảm 15% so với cùng kỳ năm 2020. Mặc dù vậy, lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp vẫn đạt được tốc độ tăng trưởng dương.
ViettelPay
ViettelPay trước đây được biết đến như một ứng dụng thanh toán di động dưới dạng ngân hàng số. Tại thời điểm vừa ra mắt vào năm 2018, ViettelPay tạo nên một làn gió mới cho lĩnh vực tài chính số.
Đối mặt với sự phát triển không ngừng của công nghệ tân tiến cùng với nhu cầu thanh toán tài chính ngày một đa dạng của người tiêu dùng, Viettel quyết định thay đổi ViettelPay thành Viettel Money vào cuối năm 2021. ViettelPay không hoàn toàn mất đi mà được chuyển đổi thành một tính năng thanh toán số ngay trên ứng dụng Viettel Money.
Đến năm 2022, Viettel Money trở thành đơn vị thanh toán điện tử phổ biến thứ 5 trên mạng xã hội. Tận dụng mạng lưới viễn thông và hệ thống điểm giao dịch phủ khắp 63 tỉnh thành, Viettel Money hướng mục tiêu tiếp cận sâu tới tập khách hàng chưa từng tiếp xúc và còn e dè với dịch vụ thanh toán điện tử.
Ngân Lượng
Ngân Lượng là ví điện tử thuộc Công ty Cổ phần Trung gian Thanh toán Ngân Lượng ra đời từ năm 2009. Với nguồn vốn lớn lao từ các tập đoàn tài chính hàng đầu thế giới như IDG (Mỹ), SoftBank (Nhật), eBay (Mỹ) giúp Ngân Lượng có khả năng đảm bảo tài chính cho toàn bộ giao dịch trực tuyến tại Việt Nam. Ngân Lượng đã xây dựng hệ thống tiên tiến liên kết trực tiếp với gần 40 tổ chức tài chính và viễn thông tại Việt Nam và Quốc tế.
Doanh thu của Ngân Lượng trong những năm gần đây khá trồi sụt. Doanh thu năm 2021 có sự tăng trưởng so với năm 2020, nhưng vẫn ở mức thấp hơn so với những năm 2017-2018. Cụ thể, năm 2021, doanh thu của Ngân Lượng đạt khoảng 430 tỷ đồng, tăng 20% so với năm 2020, lợi nhuận sau thuế cũng tăng 35% so với năm 2020.
ZaloPay
Ví điện tử ZaloPay được Zion phát triển, lợi thế cạnh tranh của ví điện tử này nằm ở sự liên kết với ứng dụng Zalo - nền tảng trò chuyện hàng đầu Việt Nam với hơn 100 triệu người dùng. Ví ZaloPay hiện là đối tác của những thương hiệu nổi tiếng như Lazada, Beamin, Tiki, Sendo, Circle K, Big C, Be ở nhiều mảng khác nhau từ thương mại điện tử, mua sắm đến sức khỏe và làm đẹp.
Zalopay cũng đang mạnh tay chi tiền, và chịu lỗ khá lớn để thu hút người tiêu dùng. Năm 2021, Zalo Pay mang về mức doanh thu chỉ gần 270 tỷ đồng, song cũng ghi nhận khoản lỗ ròng lên tới 1.2 nghìn tỷ đồng. Công ty mẹ VNG đã dành tổng chi phí dự phòng lũy kế tính đến tháng 9/2022 cho ví điện tử này là 2.3 nghìn tỷ đồng.
Moca
Năm 2013, Công ty Cổ phần Công nghệ và Dịch vụ Moca được thành lập bởi một nhóm cựu nhân sự cao cấp của Microsoft, Google và các chuyên gia hàng đầu trong ngành tài chính, ngân hàng tại Việt Nam.
Nếu như Momo và ZaloPay được dùng nhiều nhất để nạp tiền điện thoại, chuyển tiền và thanh toán hóa đơn định kỳ thì Moca được dùng chủ yếu cho nhu cầu thanh toán xe công nghệ và giao đồ ăn. Moca chọn hợp tác với Grab là để xây dựng hệ sinh thái thanh toán di động cho toàn bộ hệ sinh thái của siêu ứng dụng này. Ngoài ra, Moca còn hợp tác với Tiki nhằm đáp ứng nhu cầu mua sắm, thanh toán điện tử ngày càng tăng nhất là trong bối cảnh hiện nay.
Khép lại năm 2021 với đầy những biến động, doanh thu của thương hiệu này đạt khoảng 235 tỷ đồng, giảm 13% so với năm 2020. Cũng giống như Zalopay, Moca liên tục “đốt tiền” trong những năm gần đây. Theo đó, lợi nhuận sau thuế của Moca liên tục âm. Đến năm 2021, doanh nghiệp này báo lỗ gần 165 tỷ đồng.
Thực tế cho thấy, cuộc Cách mạng công nghệ 4.0 đã thay đổi thói quen kinh doanh và thanh toán tiêu dùng của người Việt Nam. Bên cạnh đó, dưới tác động của đại dịch Covid-19 khiến cho các hình thức thanh toán điện tử ngày càng được đẩy mạnh, sân chơi ví điện tử vì thế cũng ngày càng sôi động với sự góp mặt của hàng loạt các tên tuổi trong và ngoài nước. Sự xuất hiện của một số tân binh thời gian gần đây đã khiến cuộc đua giành thị phần đang nóng hơn bao giờ hết.
Do đó, thay vì thu hút càng nhiều người dùng càng tốt, thị trường ví điện tử Việt Nam thời gian tới sẽ là cuộc cạnh tranh thông qua tiện ích, trải nghiệm thanh toán của người dùng và ưu thế sẽ thuộc về ví điện tử nào giữ chân được nhiều người dùng. Tuy nhiên, với tâm lý người dân còn e ngại về độ an toàn của các dịch vụ thanh toán trực tuyến, đồng thời thói quen sử dụng tiền mặt từ lâu thì bên cạnh việc gia tăng tiện ích, các ví điện tử phải đặc biệt chú trọng đến bảo đảm an toàn, bảo mật cho khách hàng thì mới có thể phát triển nhanh và bền vững.
Nguồn: Báo cáo Thị trường Ví điện tử năm 2022 của Vietdata