Thương mại điện tử, một lĩnh vực đang phát triển vượt bậc, đã mở ra một kỷ nguyên mới trong việc mua sắm và kinh doanh. Đây là một nơi mà mọi người có thể mua sắm mọi thứ từ đồ gia dụng cho đến thời trang, từ thực phẩm cho đến dịch vụ, chỉ với vài cú nhấp chuột. Sự tiện lợi, nhanh chóng và đa dạng của thương mại điện tử đã thay đổi hoàn toàn cách chúng ta mua sắm và làm kinh doanh. Đặc biệt tại Việt Nam, thương mại điện tử đang trở thành một phần không thể thiếu của nền kinh tế, với sự góp mặt của nhiều doanh nghiệp lớn và uy tín.
Theo số liệu do Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) vừa công bố, quy mô thị trường thương mại điện tử bán lẻ Việt Nam 2023 tiếp tục tăng 25% so với năm trước, ước đạt 20,5 tỷ USD, và tương đương với 7.5% tổng doanh thu từ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trên toàn quốc. Với mức tăng trưởng kép (CAGR) ấn tượng 20% hàng năm, Việt Nam đã được eMarketer đánh giá là một trong 5 quốc gia có mức tăng trưởng nhanh nhất thế giới trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Shopee
Shopee là một nền tảng thương mại điện tử được thành lập bởi tập đoàn SEA vào năm 2015, có trụ sở tại Singapore và hoạt động tại Đông Nam Á và Đài Loan. Shopee không chỉ cung cấp dịch vụ mua bán trực tuyến, mà còn kết nối người mua và người bán, hỗ trợ việc kinh doanh trên nền tảng số. Shopee cung cấp nhiều loại sản phẩm khác nhau, như thời trang, mỹ phẩm, đồ gia dụng, điện thoại, tivi, xe máy,... Theo báo cáo của Metric, Shopee hiện tại đang là một đơn vị dẫn đầu trong lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam. Cụ thể, vào quý III/2023 cho thấy Shopee đã chiếm lĩnh gần 70% thị phần về doanh số bán lẻ qua sàn khi so với các đối thủ cùng ngành khác là Lazada, Tiki, Sendo và TikTok.
Xét về mặt doanh thu, Shopee Việt Nam tiếp tục dẫn đầu với mức doanh thu tăng lên ấn tượng gần 11 nghìn tỷ đồng vào năm 2022, tăng 92.2% so với cùng kỳ năm 2021. Sau nhiều năm hoạt động không có lời, vào năm 2022 Shopee Việt Nam đã có mức lợi nhuận sau thuế dương đạt hơn 3 nghìn tỷ đồng vào năm 2022, cao hơn hẳn các đối thủ trong cùng ngành. Với mức tăng trưởng mạnh mẽ này, Shopee đã mở rộng thị phần của mình và gia tăng khả năng cạnh tranh trong thị trường Việt Nam một cách đáng kể. Bên cạnh đó, Shopee cũng đã cho thấy sự cải thiện về hiệu quả hoạt động khi năm 2022 chứng kiến lợi nhuận sau thuế dương.
Lazada
Lazada là một nền tảng thương mại điện tử được thành lập vào năm 2012 và hiện tại đang hoạt động tại Việt Nam và 5 quốc gia khác ở Đông Nam Á. Hiện tại, Lazada là một trong những nền tảng thương mại điện tử hàng đầu trong khu vực, được sở hữu bởi tập đoàn Alibaba.
Trong năm 2022, Lazada đã đạt được một kết quả kinh doanh khả quan khi doanh thu của công ty tăng lên hơn 6,6 nghìn tỷ đồng, cao hơn 94.2% so với năm 2020. Tuy nhiên, Lazada cũng phải gánh chịu một khoản lỗ lớn lên đến hơn 225 tỷ đồng trong năm 2022. Mặc dù trong giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2021, Lazada đã ghi nhận một bước tiến đáng kể khi doanh thu của họ vượt qua đối thủ cạnh tranh lớn - Shopee. Tuy nhiên, vào năm 2022, tốc độ tăng trưởng của Lazada đã chậm lại, không còn sánh kịp với mức tăng trưởng nhanh chóng của Shopee.
Tiki
Tiki được biết đến là một trong những sàn thương mại điện tử lớn nhất và có uy tín nhất tại Việt Nam, với lịch sử hoạt động hơn 10 năm kể từ khi ra mắt vào tháng 3 năm 2010. Tiki luôn đặt khách hàng làm trung tâm của mọi hoạt động kinh doanh, và không ngừng cải thiện chất lượng dịch vụ và sản phẩm để đáp ứng nhu cầu và mong đợi của người tiêu dùng Việt Nam. Tiki cũng là một thương hiệu mang đậm bản sắc Việt Nam, với sự gắn bó với nền văn hóa và xã hội của đất nước.
Tuy nhiên, Tiki đã gặp phải nhiều khó khăn và thách thức trong năm 2022, khi doanh thu của công ty giảm sút đáng kể so với năm trước. Doanh thu của Tiki vào năm 2022 chỉ đạt hơn 618 tỷ đồng, giảm 17.6% so với năm 2021, khi doanh thu là 750 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế cũng không khá khẩm hơn khi khoản lỗ tiếp tục tăng lên mức hơn 2,7 nghìn tỷ đồng vượt xa mức doanh thu trong cùng một năm.
Grab
Grab là một công ty công nghệ có trụ sở tại Singapore, cung cấp các dịch vụ vận chuyển, giao hàng và thanh toán kỹ thuật số tại Singapore và các quốc gia Đông Nam Á. Grab được thành lập vào năm 2012 bởi Anthony Tan và Tan Hooi Ling. Ban đầu, Grab hoạt động như một ứng dụng đặt taxi, nhưng sau đó đã mở rộng sang các dịch vụ khác như GrabBike, GrabCar, GrabExpress, GrabFood, GrabMart, và GrabPay. Bên cạnh đó, Grab đã huy động được hơn 10 tỷ USD vốn đầu tư từ các nhà đầu tư như SoftBank, Temasek Holdings, và GIC.
Doanh thu của Grab vào năm 2020 ở mức hơn 3,7 nghìn tỷ đồng và sau đó giảm nhẹ 11% vào năm 2021 trước khi tăng trưởng lên hơn 6 nghìn tỷ vào năm 2022, tăng 90.8% so với năm 2021. Cùng đà tăng trưởng với doanh thu, mức lợi nhuận sau thuế của Grab cũng lấy lại đà phục hồi, sau khoản lỗ hơn 300 tỷ vào năm 2021, lợi nhuận sau thuế tăng lên hơn 332 tỷ đồng vào năm 2022.
Foody
Foody, một ứng dụng di động và trang web chuyên về ẩm thực và dịch vụ ăn uống tại Việt Nam, đã trở thành một trong những nền tảng hàng đầu trong lĩnh vực này kể từ khi được thành lập vào năm 2011 bởi Nguyễn Ngọc Long và Nguyễn Thanh Việt. Foody cung cấp thông tin chi tiết về hơn nửa triệu nhà hàng, quán ăn và quán cà phê trên khắp Việt Nam, giúp người dùng tìm kiếm nhà hàng theo địa điểm, món ăn, giá cả và nhiều tiêu chí khác. Ngoài ra, Foody còn là nơi chia sẻ đánh giá và bình luận của người dùng về các nhà hàng và quán ăn, tạo nên một cộng đồng ẩm thực sôi động và đa dạng. Foody cũng cung cấp các dịch vụ như đặt bàn, giao hàng và đặt món, giúp người dùng có thể dễ dàng đặt món ăn từ các nhà hàng và quán ăn mà họ yêu thích mà không cần rời khỏi ứng dụng.
Trong giai đoạn 3 năm từ năm 2020 đến năm 2022, Foody đã chứng kiến một sự tăng trưởng ổn định trong hoạt động kinh doanh của mình. Mức doanh thu năm 2021 của Foody đã tăng 40.9% so với cùng kỳ năm 2020, và tăng thêm 65.7% lên mức hơn 2 nghìn tỷ đồng vào năm 2022. Điểm đáng chú ý là, mức lỗ sau thuế năm 2022 của công ty này chỉ là 182 tỷ đồng, nhỏ hơn nhiều so mức mức hơn 1,500 tỷ đồng năm 2020. Điều này cho thấy, sự tăng trưởng nhanh về mặt doanh thu của Foody có vẻ đã giúp cải thiện được hiệu quả kinh doanh, giảm lỗ hơn so với giai đoạn trước.
Baemin
Baemin là ứng dụng giao đồ ăn trực tuyến được phát triển bởi Woowa Brothers Corp., một công ty công nghệ Hàn Quốc. Baemin chính thức bước chân vào thị trường Việt Nam vào tháng 6 năm 2019. Trong thời gian ngắn, Baemin đã nhanh chóng trở thành một trong những ứng dụng giao đồ ăn phổ biến nhất tại Việt Nam, cung cấp dịch vụ giao đồ ăn từ các nhà hàng, quán ăn, quán cà phê, và nhiều nơi khác đến tận tay khách hàng. Tuy nhiên, vào cuối năm 2023, sau 4 năm hoạt động, Baemin đã chính thức nói lời chia tay với khách hàng Việt Nam và rời khỏi thị trường.
Trước khi tuyên bố đóng cửa và rút lui khỏi thị trường Việt Nam, Baemin đã có khoảng thời gian kinh doanh giành thị phần đầy khốc liệt khi duy trì được mức doanh thu tăng trưởng qua các năm cụ thể vào năm 2020, doanh thu của công ty chỉ ở mức gần 441 tỷ đồng thì đến năm 2022, doanh thu đã tăng lên 83.9% cán mốc hơn 810 tỷ đồng. Khoản lỗ của công ty cũng có xu hướng tăng nhanh qua các năm tuy nhiên năm 2022 lại cho thấy có một sự giảm nhẹ xuống ở mức hơn 1,3 nghìn tỷ đồng.
Be Group
Be Group, một nền tảng đa dịch vụ được thành lập vào năm 2018, đã trở thành một trong những ứng dụng gọi xe công nghệ hàng đầu tại Việt Nam. Be Group cung cấp một loạt các dịch vụ, bao gồm vận chuyển, giao hàng, đặt vé máy bay và nhiều tiện ích khác, phục vụ khách hàng trên 27 tỉnh thành trên khắp Việt Nam. Với đội ngũ tài xế lớn, giá cước cạnh tranh và sự đa dạng của các dịch vụ, Be Group đã nhanh chóng trở thành lựa chọn hàng đầu của người dùng khi cần di chuyển, giao hàng hoặc đặt vé máy bay.
Tuy nhiên, tình hình kinh doanh của Be Group đã trải qua những biến động đáng kể. Cụ thể, sau sự sụt giảm doanh thu vào năm 2021 thì doanh thu của Be Group đã cho thấy sự phục hồi khi tăng lên mức hơn 856 tỷ đồng vào năm 2022, tăng 134.4% so với cùng kỳ năm 2021. Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế của công ty này tiếp tục ở mức âm, lỗ hơn 957 tỷ đồng.
Sendo
Trái với những đối thủ cùng lĩnh vực, Sendo chỉ bắt đầu như một dự án thương mại điện tử được FPT Online Service JSC phát triển. Tuy nhiên, vào năm 2014, Sendo Technology JSC đã được thành lập và trở thành đơn vị chủ quản của ứng dụng Sendo.
Tình hình kinh doanh của Sendo có sự thay đổi đáng kể qua các năm. Cụ thể, doanh thu thuần và khoản lỗ của công ty này đều giảm.
Gojek
Gojek là một công ty công nghệ Indonesia cung cấp siêu ứng dụng tích hợp các dịch vụ như gọi xe, giao đồ ăn, giao hàng, thanh toán trực tuyến và nhiều dịch vụ khác. Gojek được thành lập vào năm 2010 bởi Nadiem Makarim và hiện là một trong những công ty công nghệ lớn nhất ở Đông Nam Á. Gojek hoạt động tại hơn 200 thành phố ở Indonesia, Việt Nam, Singapore, Thái Lan, Philippines và Malaysia. Gojek đã được ghi nhận là một trong những công ty khởi nghiệp thành công nhất ở Đông Nam Á.
Tuy nhiên, so với các công ty thương mại điện tử khác, Gojek có quy mô nhỏ hơn và khả năng cạnh tranh không cao. Điều này được thể hiện rõ qua tình hình doanh thu của công ty, khi mà doanh thu của Gojek đã giảm theo từng năm, giống như Tiki và Sendo, và chỉ còn hơn 96 tỷ đồng vào năm 2022. Gojek là công ty có doanh thu thấp nhất khi so với các công ty cùng ngành khác. Đồng thời, khoản lỗ của công ty này cũng tăng nhanh qua các năm.
Ahamove
Ahamove, một ứng dụng giao hàng theo nhu cầu, đã trở thành một trong những nền tảng công nghệ hàng đầu trong lĩnh vực vận chuyển hàng hóa tại Việt Nam. Được thành lập vào năm 2015, Ahamove sử dụng công nghệ hiện đại nhất để tối ưu hóa cho nhu cầu của địa phương, nhằm đáp ứng mọi nhu cầu vận chuyển của người tiêu dùng và chủ doanh nghiệp. Hiện tại, Ahamove đang phục vụ hàng triệu khách hàng trên khắp đất nước Việt Nam.
Vào năm 2022, Ahamove đã chứng kiến một sự tăng trưởng tích cực trong doanh thu của mình. Cụ thể, doanh thu của công ty đã tăng lên mức hơn 336 tỷ đồng, tăng 24.6% so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy rằng, mặc dù đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt trong lĩnh vực giao hàng, Ahamove vẫn đang tìm cách để tăng trưởng và phát triển. Tuy nhiên, khoản lỗ của công ty đã nhảy vọt lên hơn 90 tỷ vào năm 2021 rồi sau đó giảm mạnh xuống ở mức hơn 19 tỷ đồng.
Giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2022 cho thấy tình trạng thua lỗ vẫn là xu hướng chủ đạo cho phần lớn các doanh nghiệp thương mại điện tử ở Việt Nam. Tuy nhiên, điều này không nhất thiết là một dấu hiệu tiêu cực. Thực tế cho thấy, với sự mở rộng liên tục của quy mô hoạt động và sự tăng trưởng của người dùng số, thị trường thương mại điện tử ở Việt Nam vẫn còn rất nhiều tiềm năng. Điều quan trọng là các doanh nghiệp cần tập trung vào việc mang lại giá trị cho khách hàng, cải thiện chất lượng dịch vụ, và tìm ra các giải pháp sáng tạo để giảm thiểu chi phí. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng, thị trường thương mại điện tử ở Việt Nam chắc chắn sẽ tiếp tục mở rộng và phát triển, mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.
Nguồn: Báo cáo 2022 của Vietdata về ngành Thương mại điện tử tại Việt Nam.