Ngành cá tra đã mang lại kim ngạch xuất khẩu 2,4 tỷ USD vào năm 2022 và con số năm nay có thể vượt 3 tỷ USD nếu Việt Nam đẩy mạnh chế biến sâu. Ông Dương Quốc Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam trao đổi với phóng viên Tố Như về vấn đề này.
Ngành cá tra đã mang lại kim ngạch xuất khẩu 2,4 tỷ USD vào năm 2022 và con số năm nay có thể vượt 3 tỷ USD nếu Việt Nam đẩy mạnh chế biến sâu. Ông Dương Quốc Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam trao đổi với phóng viên Tố Như về vấn đề này.
Vì sao giá cá tra nguyên liệu tăng trong những tuần qua?
Hiện tại, chi phí nuôi cá tra khoảng 29.000-30.000 đồng (1,23-1,27 USD)/kg và giá cá nguyên liệu đã tăng mạnh từ 28.000 đồng/kg lên 31.000-32.000 đồng/kg. tại các vùng nuôi ĐBSCL như An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ. Do đó, giá thị trường hiện tại đã tạo ra lợi nhuận cho người nuôi cá tra.
Giá cá tra tăng cao có thể là do Trung Quốc gần đây đã nới lỏng các hạn chế về COVID-19. Nhờ đó, giao thương giữa thị trường Việt Nam và Trung Quốc ngày càng thuận lợi, Trung Quốc thu mua thủy sản với số lượng lớn.
Bên cạnh đó, chi phí nuôi cá tăng cao do giá thức ăn cho cá tăng dẫn đến giá bán của nhiều hộ nuôi dưới mức hòa vốn. Do đó, một số nông dân nuôi cá đã giảm hoạt động để đối phó với chi phí, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu nguồn cung và góp phần làm tăng giá cá tra.
Mặc dù nhu cầu thị trường đối với cá tra ngày càng tăng, nhưng việc sản xuất bị hạn chế do thiếu cá giống do hiện đang là thời điểm nuôi trồng trái vụ.
Giá cả bị ảnh hưởng nặng nề bởi các lực lượng thị trường, với mức giá hiện tại trên 30.000 đồng/kg được coi là không đủ để nông dân duy trì lợi nhuận. Để đạt được và duy trì lợi nhuận, giá cá tra nguyên liệu phải duy trì bằng hoặc cao hơn mức này, hoặc chi phí thức ăn phải giảm.
Tuy nhiên, đáp ứng nhu cầu thị trường ngày càng tăng đối với loài cá này không phải là mối quan tâm lớn vì quá trình nuôi và thu hoạch tương đối nhanh, chỉ mất 6-8 tháng để hoàn thành.
Nguồn: Internet
Trong khi giá cá tra tăng mạnh, xuất khẩu thủy sản trong đó có cá tra sụt giảm trong tháng 1, vì sao?
Trong tháng 1, xuất khẩu thủy sản ước đạt 600 triệu USD, giảm 31% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó xuất khẩu cá tra giảm 50%. Nguyên nhân chủ yếu là do lượng hàng tồn kho lạnh của các doanh nghiệp nhập khẩu khá cao.
Hơn nữa, khi thị trường mở cửa trở lại vào năm 2022, nhu cầu tăng đột biến khiến giá cá tra tăng vọt lên mức chưa từng có. Do đó, tất cả các hoạt động kinh doanh của nhà máy đều hoạt động hết công suất.
Do chúng ta xuất khẩu quá nhiều vào năm 2022, các thị trường nhập khẩu như Mỹ, EU sẽ giảm nhập khẩu vào năm 2023. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, trong đó có người nuôi cá tra, phục hồi. Tuy nhiên, việc giảm xuất khẩu chỉ là tạm thời và khi các thị trường nhập khẩu lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc đại lục và Hồng Kông bắt đầu có nhu cầu trở lại, nguồn cung có thể không đủ đáp ứng.
Đáng chú ý, có những tín hiệu tích cực đối với thị trường Trung Quốc khi mới đây 23 doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đã được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) chấp thuận xuất khẩu sang thị trường này. Hệ thống Đăng ký doanh nghiệp thực phẩm nhập khẩu Trung Quốc (CIFER) có hơn 800 doanh nghiệp Việt Nam đủ điều kiện xuất khẩu sang Trung Quốc.
Tuy nhiên, dự kiến xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc đại lục sẽ không khởi sắc cho đến hết quý II/2023, do các thị trường nhập khẩu phải tiêu thụ lượng hàng dự trữ hiện có. Năm 2022, Hong Kong là thị trường nhập khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu khoảng 600 triệu USD, chiếm trên 30% kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
Ông nghĩ khả năng ngành cá tra vượt qua giá trị xuất khẩu kỷ lục 2,4-2,5 tỷ USD so với năm ngoái là bao nhiêu?
Các nhà xuất khẩu hiện đang lạc quan, với tầm nhìn của họ đặt vào thị trường Trung Quốc đại lục và Hồng Kông. Tuy nhiên, các thị trường này được biết đến với sự biến động thất thường, vì vậy các nhà xuất khẩu đang đa dạng hóa thị trường và theo dõi chặt chẽ Hoa Kỳ, EU, Trung Đông, Đông Nam Á và các thị trường khác để tránh phụ thuộc quá nhiều vào bất kỳ thị trường nào.
Tín hiệu tích cực cho ngành bao gồm nhập khẩu cá tra Việt Nam gần đây của Campuchia, Thái Lan và Ấn Độ, mặc dù thực tế là các nước này cũng sản xuất cá tra.
Năm 2022, ngành cá tra đóng vai trò quan trọng trong giá trị xuất khẩu thủy sản kỷ lục của Việt Nam là 11 tỷ USD.
Sắp tới năm 2023, ngành đặt mục tiêu cải thiện chất lượng và tăng xuất khẩu lên 2,4-2,6 tỷ USD. Tuy nhiên, tôi tin rằng với điều kiện thị trường phù hợp và hỗ trợ doanh nghiệp gia tăng giá trị, ngành có thể đạt được nhiều hơn nữa.
Phần lớn sản phẩm cá tra xuất khẩu ở dạng sơ chế, tỷ lệ chế biến sâu có giá trị gia tăng còn khiêm tốn. Cụ thể, cá tra phile đông lạnh chiếm 86% sản phẩm xuất khẩu vào năm 2022, trong khi cá tra tươi/đông lạnh/khô nguyên con hoặc cắt miếng chiếm 12% và cá tra chế biến giá trị gia tăng chỉ chiếm 2%.
Để đảm bảo ngành cá tra tăng trưởng bền vững, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Đó là tạo liên kết và chuỗi giá trị giữa nông dân và doanh nghiệp, quy hoạch vùng sản xuất và cơ sở chế biến, đa dạng hóa sản phẩm để gia tăng giá trị, tận dụng hiệu quả phụ phẩm, phát triển thương mại điện tử, xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Bằng cách thúc đẩy sản xuất các sản phẩm giá trị gia tăng sử dụng phụ phẩm, ngành cá tra có thể đạt kim ngạch xuất khẩu lên tới 3 tỷ USD. Để đạt được mục tiêu này, Chính phủ cần thực hiện các chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghệ, đặc biệt là chế biến sâu, nâng cao chất lượng sản phẩm.
(Vietnam News)
Xem thêm: Báo cáo ngành Thủy sản
BÁO CÁO NGÀNH THỦY SẢN 2022 & TRIỂN VỌNG 2023