Philippines gia hạn lệnh cấm nhập khẩu gạo, gây sức ép lên xuất khẩu của Việt Nam

Bộ Nông nghiệp Philippines vừa phát tín hiệu rằng chính phủ sẽ gia hạn lệnh cấm nhập khẩu gạo – vốn được áp dụng cho tháng 9 và tháng 10 – đến cuối năm nay. Động thái bất ngờ này có thể gây áp lực lên các nhà cung cấp chủ chốt, trong đó có Việt Nam.

HÀ NỘI – Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), xuất khẩu gạo của Việt Nam dự kiến sẽ chịu áp lực đáng kể vào đầu năm tới, khi nước ta bước vào vụ thu hoạch Đông Xuân, trong bối cảnh triển vọng thị trường vẫn chưa rõ ràng do khả năng Philippines kéo dài lệnh cấm nhập khẩu gạo.

Bộ Nông nghiệp Philippines cho biết chính phủ có thể gia hạn lệnh cấm, vốn dự kiến chỉ áp dụng cho tháng 9 và tháng 10, cho đến hết năm 2025. Quyết định này có thể ảnh hưởng nặng nề đến các nước cung ứng chính như Việt Nam.

Theo kế hoạch hiện tại, Philippines dự kiến sẽ tạm nối lại nhập khẩu vào tháng 1/2026 với khoảng 300.000 tấn, sau đó tiếp tục tạm dừng từ tháng 2 đến tháng 4 để ổn định giá khi nông dân trong nước bước vào vụ thu hoạch chính.

Chính sách này được thiết kế nhằm bảo vệ người nông dân nội địa khỏi thua lỗ, do giá gạo trong nước vẫn chịu áp lực vì dư cung. Để ngăn giá giảm sâu, Philippines đang triển khai chương trình thu mua khẩn cấp, mở rộng hệ thống kho dự trữ thông qua Cơ quan Lương thực Quốc gia, áp dụng mức giá sàn toàn quốc, đồng thời xem xét tăng thuế nhập khẩu.

Kể từ khi lệnh cấm có hiệu lực, giá gạo trong nước của Philippines đã tăng khoảng 28%, nhưng vẫn thấp hơn 27% so với cùng kỳ năm trước. Tính đến đầu tháng 9, Philippines đã nhập khoảng 3,5 triệu tấn gạo – chủ yếu từ Việt Nam, nước cung cấp lớn nhất của họ.

Các nhà phân tích cảnh báo rằng nếu việc hạn chế tiếp tục, thị trường có thể đối mặt với tình trạng dư cung và giá yếu từ nay đến cuối năm. Theo số liệu của VFA, giá gạo thơm 5% tấm của Việt Nam hiện ở mức 450 USD/tấn, gạo jasmine 490 USD/tấn, và gạo 100% tấm ở mức 310–314 USD/tấn.

Hiệp hội cho biết, việc Philippines kéo dài lệnh cấm có thể tiếp tục ảnh hưởng đến xuất khẩu gạo của Việt Nam trong quý I/2026, khi vụ thu hoạch Đông Xuân chính bước vào giai đoạn cao điểm.

Lệnh cấm đã tác động rõ rệt đến xuất khẩu gạo của Việt Nam: trong tháng 9, sản lượng xuất khẩu giảm 43% xuống còn 466.800 tấn, và giá trị giảm 55% còn 232 triệu USD. Trong 9 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 6,83 triệu tấn gạo trị giá 3,49 tỷ USD, giảm 2% về khối lượng và gần 20% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Giá xuất khẩu bình quân giảm xuống còn 509 USD/tấn.

Trong giai đoạn này, Ghana đã vượt Philippines để trở thành thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm 22% tổng kim ngạch xuất khẩu, tiếp theo là Bờ Biển Ngà với 21% và Malaysia với 10%.

Các chuyên gia nhận định, Việt Nam cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường sang các khu vực châu Phi, Trung Đông và Nam Á, đồng thời chú trọng phát triển các dòng gạo chế biến cao cấp nhằm giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.

Trong khi xuất khẩu gặp khó, Việt Nam lại chi 1,51 tỷ USD để nhập khẩu gạo trong 9 tháng đầu năm 2025, theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Giá trị nhập khẩu cao làm dấy lên lo ngại về rủi ro cho một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, khi gạo giá rẻ nhập khẩu có thể ảnh hưởng đến thu nhập và khả năng cạnh tranh của nông dân trong nước. 

Theo VietnamNews

Nguồn