Sản xuất trà là một trong những thế mạnh của nền nông nghiệp Việt Nam. Đây là ngành được đánh giá cao bởi sản phẩm trà Việt Nam không những đáp ứng cho nhu cầu tiêu thụ trong nước mà còn xuất khẩu sang các thị trước quốc tế.
Các sản phẩm từ trà là mặt hàng đóng góp vai trò quan trọng trong tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của ngành Nông nghiệp Việt Nam. Tính đến nay, sản phẩm trà Việt Nam đã có tại hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, với giá trị xuất khẩu hàng năm đạt khoảng 200 triệu USD.
Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2022, toàn ngành xuất khẩu đạt 146 nghìn tấn với trị giá 236 triệu USD, tăng hơn 15,2% về lượng và tăng hơn 10,6% về trị giá so năm 2021. Trong đó trà đen chiếm 43,0% về lượng và trà xanh (bao gồm cả trà ướp hoa nhài và trà Ôlong) chiếm 54% về lượng xuất khẩu.
Việt Nam đứng thứ năm về diện tích trồng chè và thứ sáu trong bảng xếp hạng về sản lượng trà trên toàn thế giới (2020). Hiện Việt Nam có 34 tỉnh, thành phố trồng chè, với tổng diện tích lên đến 130 nghìn ha, 170 giống trà tạo sản lượng đạt 1,02 triệu tấn trà búp tươi/năm, quy ra sản lượng trà khô đạt 196 nghìn tấn (năm 2022).
Một số tỉnh của nước ta có diện tích đất trồng trà lớn là Thái Nguyên (22,3 nghìn ha), Lâm Đồng (10,8 nghìn ha), Phú Thọ (16,1 nghìn ha). Đây cũng là vùng nguyên liệu của một số công ty sản xuất, xuất khẩu trà lớn của nước ta như: Trà Cozy, Thế hệ mới Phú Thọ, Vinatea, Chè Á Châu,... Các công ty này không những mang lại các lợi ích kinh tế cho nước nhà mà còn góp phần giúp quảng bá hình ảnh trà, văn hóa trà Việt Nam với bè bạn quốc tế.
Một số sản phẩm của các thương hiệu sản xuất trà Việt Nam
Trà Cozy
Cozy là thương hiệu trà của Công ty Cổ phần Sản phẩm Sinh Thái ECO Products, thuộc tập đoàn chè Thế Hệ Mới. Đây là thương hiệu trà thuần Việt, mang đến cho người tiêu dùng những dòng sản phẩm trà với hương vị hấp dẫn: trà uống liền, trà túi lọc, trà hòa tan và trà rời. Ngoài ra, Cozy còn là thương hiệu đi đầu trong việc tạo ra những xu hướng, phong cách tiêu dùng hiện đại, làm phong phú văn hóa thưởng trà của người Việt.
Trong giai đoạn 2020-2021, doanh thu thuần của Cozy một xu hướng tăng nhẹ khoảng 12%. Doanh thu sau đó có sự bứt phá, tăng khoảng 80% và đạt hơn 960 tỷ đồng năm 2022. Với xu hướng đó, lợi nhuận sau thuế của thương hiệu cũng có sự tăng mạnh trong năm 2022, gấp 5 lần so với năm trước, đạt gần 6700 tỷ đồng.
Thế hệ mới Phú Thọ
Công ty TNHH MTV Thế hệ mới Phú Thọ (FGC Thương hiệu trà Cozy) được thành lập từ năm 1996. Sau gần 30 năm hình thành và phát triển, công ty đã trở thành tập đoàn lớn nhất trong ngành chè Việt Nam với 15 nhà máy chè trên cả nước.
Hiện tại, tổng doanh thu xuất khẩu hàng năm của FGC lên tới gần 20.000 tấn trà. Sản phẩm của công ty đã được xuất khẩu sang 50 quốc gia trên toàn thế giới. Với số lượng lớn các nhà máy và đồn điền cũng như công nghệ chế biến hiện đại, FGC có thể cung cấp các đa dạng các sản phẩm với nhiều lựa chọn cho khách hàng.
Năm 2022, FGC tiếp tục thể hiện đà tăng trưởng tích cực với doanh thu thuần đạt gần 750 tỷ đồng, vượt xa so với con số khoảng 240 tỷ đồng trong năm 2020. Lợi nhuận sau thuế cũng tăng mạnh, đạt hơn 80 tỷ đồng vào năm 2022, gấp khoảng 3 đến 4 lần so với 2 năm trước đó.
Doanh thu thuần của công ty sản xuất và chế biến sản phẩm trà tại Việt Nam
(Nguồn: Vietdata)
Vinatea
Tổng công ty Chè Việt Nam - CTCP (Vinatea,jsc.) tiền thân là doanh nghiệp nhà nước, được thành lập từ năm 1958. Vinatea sở hữu vùng nguyên liệu trồng chè và nhà máy sản xuất trà trải dài khắp các tỉnh Miền Bắc Việt Nam đạt được chứng chỉ quốc tế về phát triển nông nghiệp bền vững.
Vinatea với hơn 50 năm kinh nghiệm cung cấp các sản phẩm trà sạch, đảm bảo chất lượng và đáp ứng nhu cầu của cả người yêu trà Việt và trên thế giới. Hiện Công ty có quan hệ thương mại với trên 120 công ty và tổ chức thương mại tại trên 50 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Vinatea có doanh thu thuần tăng trưởng ổn định qua từng năm, với tốc độ tăng trưởng 12% mỗi năm. Năm 2022, doanh thu thuần của thương hiệu đạt gần 315 tỷ đồng. Tuy nhiên, trái với xu hướng doanh thu thuần, tình hình lợi nhuận sau thuế của công ty không mấy khả quan khi liên tiếp chịu lỗ trong giai đoạn 2020-2021. Bước sang năm 2022, tình hình lợi nhuận có tín hiệu tích cực hơn khi đạt 1.5 tỷ đồng.
Chè Á Châu
Công Ty TNHH Chè Á Châu thành lập vào ngày 20/02/2004. Đây cũng là một trong những doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu chè hàng đầu ở Việt Nam. Đến nay, mỗi năm công ty đã sản xuất từ chè búp tươi và tinh chế được trên 10 nghìn tấn trà xuất khẩu, công suất các năm tiếp theo có thể đạt trên 12 nghìn tấn/năm.
Các sản phẩm trà bao gồm: trà đen Orthodox, CTC, trà xanh, trà ướp hương,... được đóng gói rất đa dạng nhằm phục vụ cho thị trường trong nước và phần lớn là xuất khẩu ra thị trường nước ngoài.
Doanh thu thuần của chè Á Châu có sự giảm nhẹ trong năm 2021, sau đó quay lại xu hướng tăng vào năm 2022, đạt hơn 240 tỷ đồng. Về lợi nhuận sau thuế, thương hiệu có lợi nhuận dao động qua từng năm. Năm 2022, mặc dù có sự tăng trưởng về doanh thu nhưng lợi nhuận chỉ đạt mức 1.5 tỷ đồng, thấp hơn so với 2020 khoảng 30%.
Chè Ssoe Phú Thọ
Công Ty TNHH Chè Ssoe Phú Thọ là một doanh nghiệp trẻ được thành lập vào ngày 19/07/2017. Dù chỉ mới hoạt động trong hơn 6 năm nhưng hoạt động của công ty đã gây ấn tượng mạnh mẽ khi nhanh chóng vươn lên trong danh sách Top 10 các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu trà xanh ra thị trường nước ngoài có doanh thu đáng kể trong nhiều năm liền.
Công ty Ssoe Phú Thọ có ghi nhận sự tăng trưởng doanh thu vào năm 2022 nhưng lợi nhuận vẫn ở mức âm và chưa có xu hướng tích cực. Cụ thể, doanh thu của thương hiệu có xu hướng tăng hơn 50 tỷ đồng từ năm 2021 đến năm 2022, đạt 170 tỷ đồng. Trong khi đó, lợi nhuận sau thuế của công ty không khả quan khi ghi nhận mức lỗ hơn 5 tỷ đồng năm 2021 xuống âm gần 7 tỷ đồng năm 2022.
Lợi nhuận sau thuế của một số công ty sản xuất trà tại Việt Nam
(Nguồn: Vietdata)
Chè Thiên Phú
Công ty Cổ Phần chè Thiên Phú được thành lập ngày 06/04/2012. Với ngành nghề chính là trồng, chế biến và xuất khẩu các sản phẩm trà xanh, hiện công ty có 3 nhà máy chế biến trà xanh tại ba vùng nguyên liệu lớn và chất lượng cao của Việt Nam.
Với 3 nhà máy, hiện nay Công ty sản xuất và xuất khẩu đạt sản lượng 2000 tấn trà xanh một năm với các sản phẩm: trà xanh Supe Pekoe, OP, Proken, PS, BPS,... Các sản phẩm của công ty hiện không chỉ được tiêu thụ trong nước mà còn được xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới như: Đài Loan, Trung Quốc, Pakistan, Afghanistan,...
Thiên Phú trải qua biến động đáng chú ý trong doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế trong giai đoạn 3 năm qua. Doanh thu tăng nhẹ vào năm 2021, nhưng sau đó giảm hơn 20% xuống mức hơn 160 tỷ đồng vào năm 2022. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là vào năm 2022, mặc dù có sự giảm nhẹ về doanh thu, nhưng lợi nhuận sau thuế có chuyển đổi từ lỗ sang lợi nhuận dương, đạt 16 triệu đồng. Đây có thể là một dấu hiệu tích cực trong hoạt động kinh doanh của công ty.
Nam Long Tea
Được thành lập vào năm 2007, Công ty TNHH Trà Nam Long là một đơn vị chế biến và kinh doanh xuất khẩu các loại trà: trà đen, trà xanh , trà đóng gói và các hàng hóa khác như quà biếu.
Trong những năm qua, Nam Long Co., Ltd đã có được một vị trí cao cho mình trên thị trường quốc tế Trà như một nhà cung cấp đáng tin cậy của các loại trà. Điều này được khẳng định khi đã xây dựng cho công ty một thị trường lớn trên thế giới - Indonesia, Malaysia, Hàn Quốc, Ấn Độ,...
Nam Long Tea có doanh thu thuần tăng trưởng khá đều trong giai đoạn 2020-2022. Trong năm 2022, doanh thu đạt gần 115 tỷ đồng, tăng 26.5% so với năm trước. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là sự đối lập giữa tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận sau thuế. Trong hai năm trước đó, Nam Long Tea ghi nhận lợi nhuận dương, nhưng đến năm 2022, lợi nhuận sau thuế giảm rất mạnh, xuống mức âm 850 triệu đồng.
Chè Biển Hồ
Chè Biển Hồ là một thương hiệu đã có tiếng với những đồi chè xanh bạt ngàn tại tỉnh Gia Lai. Công ty cổ phần Chè Biển Hồ có tiền thân là đồn điền trà Biền Hồ được Pháp xây dựng từ năm 1921. Sau một quá trình dài xây dựng và phát triển, hiện nay, công ty có năng suất vườn cây đạt bình quân trên 12 tấn trà búp tươi/ha. Các sản phẩm chè xanh cảu thương hiệu cũng xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới như: Afganistan, Pakistan và Singapore,... chiếm trên 70% thị phần.
Doanh thu và lợi nhuận sau thuế của Chè Biển Hồ có cùng một xu hướng tăng trưởng. Mặc dù có sự giảm nhẹ về doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế vào năm 2021 nhưng thương hiệu đã nhanh chóng tăng trưởng trở lại vào năm 2022, đạt doanh thu hơn 93 tỷ đồng cùng với mức lợi nhuận gần 550 triệu đồng.
Với chính sách hỗ trợ, cải tiến kỹ thuật canh tác từ Chính phủ, đồng thời các chính sách thương mại mới, giảm thuế xuất khẩu và hỗ trợ tài chính cho nhà sản xuất nhỏ được triển khai, sản lượng và năng suất chè Việt Nam tăng liên tục từ 2001 đến nay.
Nhờ những nỗ lực này, Việt Nam hiện là một trong những nhà sản xuất trà xanh và trà đen hàng đầu thế giới, với ước tính 40% tổng lượng trà xuất khẩu của Việt Nam được bán ra nước ngoài. Tuy nhiên, dù khối lượng sản xuất của ngành Chè Việt Nam được báo cáo tăng hằng năm, nhưng giá xuất khẩu có xu hướng giảm. Nguyên nhân chính dẫn đến xu hướng này là các nhà máy chế biến lấy nguyên liệu trà chủ yếu từ chè không đủ tiêu chuẩn. Ngoài ra, ngành chè Việt Nam cũng đang đối mặt với áp lực cạnh tranh từ Trung Quốc và Ấn Độ.
Vì vậy, để cải thiện cạnh tranh, các doanh nghiệp trong lĩnh vực này cần chú trọng đến chất lượng sản phẩm, duy trì vệ sinh an toàn thực phẩm, và tăng cường hợp tác trong chuỗi giá trị. Việc thu hút đầu tư và xây dựng thương hiệu cũng quan trọng để tăng nhận thức và hấp dẫn khách hàng quốc tế.
Nguồn: Báo cáo ngành sản xuất trà Việt Nam của Vietdata năm 2022